علم و هنر آینده پژوهی و آینده نگری

روز پنج شنبه ۲۷ تیرماه ۱۳۹۸,  به دعوت آقای دکتر حامد امینی، در باشگاه آینده نگری آیرو که در دانشگاه علم و صنعت با قوت شروع به فعالیت های آینده پژوهانه کرده اند، حضور پیدا کردم و  یک کارگاه آموزشی نیم روزه رو در جمع جوان های فوق العاده مستعد داشتیم. 

رمان 1984 را جورج اورول (George Orwell) در سال 1949 نوشت، زمانی که جنگ دوم جهانی به تازگی به اتمام رسیده بود و جهان خطر تسلیم شدن در مقابل حکومتی ظالم و دیکتاتوری را به خوبی فهمیده بود . در آن زمان جنگ سرد هنوز به معنای واقعی آغاز نشده بود و در دنیای غرب روشنفکرانی بودند که به دفاع از کمونیسم برخواسته بودند . اورول این کتاب را در واقع برای اخطار به غرب در مورد گسترش کمونیسم نوشت . اما داستان این اثر را میتوان تا حدود زیادی به شرایط حاکم بر تمام جوامع تحت سلطه ی حکومتهای استبدادی تعمیم داد . داستان در سال 1984 (35 سال بعد از تاریخ نگارش کتاب) در شهر لندن رخ میدهد . بعد از جنگ جهانی حاکمان کشورهای قدرتمند به این نتیجه رسیده اند که اگر جهان به همین ترتیب روند افزایش ثروت را ادامه دهد ارکان جامعۀ طبقاتی به خطر افتاده و حکومتشان سرنگون خواهد شد . آنها تنها راه جلوگیری از این امر را نابود کردن ثروت تولید شده در جنگی بی پایان میبینند . جرج اورول در این کتاب جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن خصوصیاتی همچون تنفر نسبت به دشمن و علاقهٔ شدید نسبت به برادر بزرگ (رهبر حزب با شخصیت دیکتاتوری فرهمند) وجود دارد. در جامعه تصویر شده گناهکار به راحتی اعدام می‌شود و آزادی‌های فردی به‌شدت توسط قوانین پایمال شده‌اند. در این داستان مسائلی همچون اینگساک (Ingsoc)، بزه فکری، گفتارنو، دوگانه‌باوری مطرح می‌شود .کتاب دیدگاهی ضد کمونیستی و ضد حکومتهای توتالیتر دارد . در قرار گرفتن این کتاب در ژانر علمی–تخیلی بحث وجود دارد؛ اما بسیاری آن را کتابی شاخص در این سبک می‌دانند.

فیزیک ناممکن ها کتابی است از فیزیکدان برجسته ی معاصر که نظریه جهان های موازی او دنیا را تکان داد،این کتاب که در سال ۲۰۰۸ روانه ی بازارها شد،یکی از پرفروشترین کتاب های «علم همگانی» در سراسر جهان بوده است و پس از ترجمه به فارسی نیز در صدر جدول آثار علمی قرار گرفته است.

این کتاب با ارائه ی بینشی هیجان انگیز،از آنچه واقعا در آینده می توانیم در زمینه ی فناوری و قدرت های اعجاب آور بدست آوریم، ما را به سفری در مرزهای علم و ماورای آن می برد.همه روزه شاهد آنیم که چیزهایی که روزی از سوی دانشمندان «نا ممکن» تلقی می شدند،پا به عرصه ی زندگی روزمره گذاشته اند.

همه روزه شاهد آنیم که چیزهایی که روزی از سوی دانشمندان «امکان ناپذیر» قلمداد می‌شدند، پا به عرصه زندگی روزمره ما می‌گذارند؛ دستگاه‌های فکس، آسمان خراش‌های شیشه‌ای، خودروهای گازسوز، شبکه ارتباطی جهانی و قطارهای شناور تندرو. در اینجا نویسنده بنام در سطح جهان، میچیو کاکو با اطمینان مرزهای امروزین علم را در می‌‍نوردد و برای نخستین بار از دید یک کارشناس خبره به بررسی علم واقعی فردا می‌پردازد؛ زمینه‌ای که معمولا قلمرو نویسندگان علمی تخیلی است.

📚 «من، ربات» (انگلیسی: I, Robot) اثر آیزاک آسیموف، مجموعه‌ای از نه داستان کوتاه علمی تخیلی است. 

📌داستان ربات کوچک گمشده از این کتاب الهام‌بخش فیلم «من، ربات»‌ شد.

            از اینجا دانلود کنید

📌فارنهایت ۴۵۱ یا ۴۵۱ درجهٔ فارنهایت; نام کتابی از ری بردبری نویسندهٔ آمریکایی است. خود بردبری این کتاب را تنها کتاب علمی-تخیلی خود می‌داند. کتاب مانند برخی دیگر از آثار بردبری به بحث سانسور حکومتی و کتاب‌سوزان می‌پردازد و یکی از جنجال‌برانگیزترین کتاب‌های علمی-تخیلی شمرده می‌شود. 

📌 ۴۵۱ درجهٔ فارنهایت، دمایی است که کاغذ در آن شروع به سوختن می‌کند. (برابر با ۲۳۲٬۷۸ سانتی‌گراد)  

📌 داستان در جهانی اتفاق می‌افتد که خواندن یا داشتن کتاب جنایتی بزرگ محسوب می‌شود، این مشخصات جامعه‌ای است که قرصهای شادی بخش و داروهای مسکن و خواب‌آور، که نسیان‌آور نیز هستند با صفحه‌های بزرگ ویدیویی بر دیوارهای منازل، هرگونه دغدغه‌ای را برطرف می‌کنند. آزاداندیشی در این جهان ممنوع و خطرناک است زیرا تعادل جامعه را مختل و اشخاص را ضداجتماع بار می‌آورد، کتاب و هرچه خواندنی است عامل اصلی این انحراف شناخته می‌شود.

                                             

مرجع روش شناسی آینده پژوهی، جلد سوم، فصل بیستم؛ جروم سی. گلن، تئودور جی. گوردون؛ ابوذر سیفی کلستان

این روش، بسنده، ساده و سریع است. این روش به افراد بی طرف این امکان را می‌دهد تا عقایدشان را بیان کرده و به نظراتشان اهمیت ببخشند. این روش، ابزار ارتباطی بسیار عالی‌ای است، چرا که در مورد این روش توافق عمومی وجود ندارد که آن را در مباحثات و تبادل ایده‌ها در بین مشارکت‌کنندگان، بتوان یافت.

به هر حال، چرتکه‌ی رنیر، الگوی کاری معمول یک گروه را دچار تغییر می‌کند، تا دشواری متقاعدسازی تصمیم‌گیرندگان، با آن سازگاری و پذیرش لازم را پیدا کند. برای نمونه، روسا ممکن است خود را در وضعیتی بسته و ایزوله تصور کنند، از این رو این روش این زمینه را فراهم می‌سازد تا افراد نظراتشان را ارائه کنند و و «رنگ» حقیقی‌شان را نشان دهند.

از این رو، روش، ضربه‌ی خود را به تفکر سازمانی مرسوم وارد می‌کند، این روش غالباً در ارزیابی‌های عملی دوره‌های آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد، لذا در این مورد، تصمیمات راهبردی نانوشته‌ یا ضمنی وجود ندارد.  

چرتکه‌ی رنیر[1] یک روش اصلی برای مشاوره‌ی خبرگان است که توسط دکتر فرانسیس رنیر طراحی شده است. این روش طراحی شده است تا از خبرگان سوال کرده و پاسخ‌ها را به صورت همزمان، بصورت نامه و با استفاده از یک مقیاس رنگی[2] پردازش کند.

همانند تمام روش‌های خبره، این روش به نحوی طراحی شده است تا از عدم قطعیت بکاهد؛ 
به‌واقع کاملاً عکس این نقطه نظر که بر اساس آن، یک گروه در مورد سایر گروه‌ها و همزمان، در مورد میزان و اندازه‌ای که نظرها می‌توانند تفاوت داشته باشند، آگاهی‌اش را زیاد می‌کند. 

منطق استفاده شده توسط چرتکه، مانند سه رنگ چراغ راهنمایی است (سبز، زرد، قرمز)، به اضافه سبز کمرنگ و قرمز روشن برای ایجاد امکان ارائه‌ی گسترده‌تر نظرات. سفید یک رای ممتنع است و سیاه به معنای غیبت می‌باشد. این مقیاس تصمیم‌گیری مبتنی بر رنگ در این روش است.

ابتدا، پیشنهاد می‌شود مساله‌ی مورد مطالعه را با دقت تعریف کنید، چرا که ممکن است با دقت مورد بحث قرار گیرد و یا در مرحله‌ی تجزیه به اجزاء، به مولفه‌های تشکیل دهنده‌اش، شکسته شود. این مولفه‌ها بیان‌های اولیه‌ای هستند که به حوزه‌ی بحث در گذشته و/یا چشم‌انداز آینده، وسعت می‌بخشند. متخصصان و یا خبرگان، در مورد هر عبارت، هر یک شخصاً با استفاده از مقیاس رنگی در دسترس به یک تصمیم‌گیری دست پیدا می‌کنند.

[1] The Régnier Abacus

[2] Scale of colors

 

جهت مشاهده ی کامل مصاحبه بر روی تصویر پایین کلیک بفرمائید